“Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” Anna i Robert Sowińscy

Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński Book Cover Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński
Anna i Robert Sowińscy
sor-man
2017
174

Książka “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” Anny i Roberta Sowińskich to 8 rozdziałów praktycznej wiedzy dla nauczycieli i rodziców o daltońskim planie laboratoryjnym w Polsce.

Książka ta była moim pierwszym poważnym spotkaniem z planem daltońskim. Pozwoliła mi ona:

zbudować bazowe pojęcie o systemie nauczania stworzonym przez Helen Parkhurst, które spróbuję przedstawić we wpisie

oraz

zainspirowała do kilku usprawnień w naszym domowym przedszkolu, które opisuję w odrębnych postach, a ich listę znajdziesz na końcu.

Rozdział 1 – Od Helen Parkhurst do…

Kim była Helen Parkhurst?

Helen Parhurst | Źródło: oldpepincountycourthouse.org

  • amerykańska nauczycielka
  • autorka książki “Education on Dalton Plan” wydanej w 1922 roku
  • swoją metodę pracy zaczęła rozwijać od około 1905 roku, kiedy zaczynając karierę nauczycielską musiała pracować z dużą grupą dzieci bardzo zróżnicowaną wiekowo
  • w latach 1915-1918 organizowała seminaria dla nauczycieli systemu Montessori

Dlaczego plan “laboratoryjny”?

Helen Parkhurst, zainspirowana dokonaniami Owidiusza Decroly’ego w zakresie pracy ośrodkami zainteresowań, tworzyła w szkole, w której uczyła, swego rodzaju mini laboratoria, które grupowały materiały i pomoce dydaktyczne związane z konkretnym tematem.

Dlaczego plan “daltoński”?

W 1920 roku Helen Parkhurst wdrożyła laboratoryjny plan w średniej szkole koedukacyjnej w mieście Dalton w Massachusetts, której następnie była dyrektorką do roku 1942.

Jaka jest różnica między edukacją tradycyjną a daltońską?

W szkole tradycyjnej nauczyciel, rozpoczynając zajęcia, zastanawia się, czego jego uczniowie nie umieją. Natomiast w szkole daltońskiej nauczyciel, rozpoczynając zajęcia, zastanawia się, co jego uczniowie już umieją.
– “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” Anna i Robert Sowińscy s. 32

Ośrodki planu daltońskiego w Polsce i na świecie

Obecnie głównym ośrodkiem planu daltońskiego na świecie jest Holandia, gdzie mieści się siedziba Fundacji Dalton International, która oficjalnie swoją działalność rozpoczęła w 2001 roku.

W Polsce głównym ośrodkiem planu daltońskiego jest Dalton Polskie Stowarzyszenie.

Podstawowe założenia planu daltońskiego

Podstawowe założenia planu daltońskiego wg założycieli Fundacji Dalton International Roela Röhnera i Hansa Wenke to:

  • Nauczyciel nie powinien robić wszystkiego tego, co uczeń może zrobić sam.
  • Im więcej nauczyciele nauczają, tym mniej uczeń się uczy.
  • Uczniowie mogą o wiele więcej niż nam się wydaje.
  • Nie rób tego, co mogą zrobić uczniowie!

Plan daltoński dla szkół czy przedszkoli?

Z założenia jest to raczej system edukacji dla szkół podstawowych. Jednak w Holandii dzieci rozpoczynają naukę w szkole podstawowej już w wieku 4 lat, a od 5 roku życia jest ona obowiązkowa, co przekładając na polskie warunki sugeruje, a i w praktyce jest realizowane, że plan daltoński można także z sukcesem wdrażać w przedszkolach.

Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński – Anna i Robert Sowińscy

Kupuj i sprawdź spokojnie w domu. W ciągu 30 dni możesz odstąpić od umowy bez podania przyczyny. Pokaż szczegóły Bez stresu i obaw Darmowy zwrot “Od nauczania do uczenia się.

Rozdział 2 – Dlaczego plan daltoński?

To ważny dla mnie rozdział, ponieważ zilustrował to, co podskórnie czuję od dłuższego czasu, a teraz krótko postaram się zwerbalizować.

Jako absolwentka Wydziału Zarządzania wiem, że zdarzają się jednostki, które bez przygotowania merytorycznego, potrafią być dobrymi menedżerami, ale są to wyjątki. Większość osób, aby stać się liderem musi się w tym kierunku rozwijać chociażby czytając książki z zakresu psychologii. Z drugiej strony, aby założyć firmę i być jej kierownikiem wcale nie musimy kończyć żadnej szkoły.

Podobnie jest z rodzicielstwem. Aby stać się rodzicem nie trzeba ukończyć żadnego kursu, zdobyć certyfikatu czy zaświadczenia, chyba że ze szkoły rodzenia ;) Część osób będzie wiedziała, jak postępować z dzieckiem intuicyjnie, ale jednak większość (w tym ja) powinna w tym zakresie poszukać inspiracji.

Na tym analogia rodzicielstwa do zarządzania się nie kończy. Rodzic podobnie jak lider powinien znać i stosować w relacji z dzieckiem zachowania wspierające, a unikać niewspierających.

W książce “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” czytamy również:

Nie zawsze najważniejsze jest to, co robimy z dziećmi, lecz to, kim jesteśmy. Nigdy nawet najdoskonalsza metoda nauczania nie będzie wystarczająca, jeśli sami ze sobą, nie jesteśmy w zgodzie. Wszyscy jesteśmy uczniami, wszyscy się uczymy. Nauczyciel tylko wtedy może nauczać, jeśli potrafi również zakwestionować samego siebie.
– “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” Anna i Robert Sowińscy s. 50

Rozdział 3 – Kształtowanie motywacji

Plan daltoński – system czy metoda?

Plan daltoński na podstawie książki dr Henryka Rowida pt. “System daltoński w szkole powszechnej”  jest:

  • systemem edukacyjnym, ze względu na tkwiące w nim wartości wychowawcze;
  • metodą, ze względu na sposób postępowania w zdobywaniu wiedzy, w dążeniu do określonego celu, wskazanego w zadaniach.

Motywacja wewnętrzna

W kontekście wartości wychowawczych przede wszystkim należy podkreślić przeniesienie nacisku z procesu nauczania na proces uczenia się, który najlepiej zachodzi pod wpływem motywacji wewnętrznej.

Czynniki wpływające na motywację wewnętrzną:

  • dobra zabawa,
  • stan umysłu tzw. flow,
  • chęć sprostania wyzwaniu,
  • chęć obdarowania kogoś,
  • poczucie autonomii,
  • możliwość zaobserwowania swoich postępów,
  • świadomość celu.

Rozdział 4 – Jak może przebiegać lekcja daltońska?

Filary planu daltońskiego

  • Współpraca
  • Samodzielność
  • Odpowiedzialność
  • Refleksja

Podstawowe założenia lekcji daltońskiej

  • Dzieci otrzymują pulę zadań na dany dzień/tydzień i same decydują kiedy i w jakiej kolejności je wykonają
  • Zadania są zróżnicowane pod względem formy i kształtowanej umiejętności np. czytanie, pisanie, a spójne pod względem tematu
  • Zadania dzieci wykonują same, w parach i grupach
  • Pomoc nauczyciela następuje po wcześniejszych próbach dziecka rozwiązania problemu z kolegami (zapytaj 3 zanim zapytasz mnie)
  • Nauczyciele pomagają dzieciom zastanowić się, co w danej lekcji było dla nich ważne, trudne, ciekawe lub zaskakujące – jest to element oceniania kształtującego
  • Dzieci skupiają się na tym, co już umieją (metoda zielonego ołówka); Próbują dostrzec i rozwijać swoje mocne strony
  • Dzieci mają jasno przedstawiony cel lekcji wraz z etapami jego osiągnięcia (“dywaniki”, które dzieci mogą zamalowywać po opanowaniu danej umiejętności), powinny wiedzieć do czego będą mogły wykorzystać wiedzę i umiejętności zdobyte podczas lekcji
  • Nauczyciel wskazuje dzieciom materiały, z których powinny skorzystać oraz określa czas na wykonanie zadania
  • Dzieci powinny w miarę możliwości móc same sprawdzić swoje odpowiedzi
  • Dyskusja wśród dzieci na temat lekcji (w wytyczonych granicach) jest czymś naturalnym i pożądanym
  • Nauczyciel powinien poszukiwać sposobów, aby dzieci wykorzystywały i doskonaliły zdobytą wiedzę, np. urządzając wycieczkę do miejsca związanego z tematem lekcji, informując rodziców o tematach poruszanych na lekcjach, aby i oni mogli poruszać je z dzieckiem w domu, odwrócona lekcja, praca w grupach w formie stacji dydaktycznych

Rozdział 5 – Instrukcje i zadania

W planie daltońskim instrukcja:

  • to wizualizacja procesu,
  • składa się od 4 (dla młodszych dzieci) do 8 kroków,
  • w pierwszym kroku pokazuje potrzebne materiały,
  • w ostatnim kroku pokazuje jak powinien wyglądać efekt końcowy,
  • w krokach pomiędzy zawiera poszczególne etapy działania,
  • powinna być prosta, jasna i najlepiej symboliczna/lakoniczna aczkolwiek zrozumiała,
  • uczy patrzeć i działać.

Instrukcja daltońska | Źródło: https://web.facebook.com/PlanDaltonski/

Rozdział 6 – Pomoce daltońskie

Główne pomoce daltońskie (choć w większości nie wymyślone przez Helen Parkhurst) to:

Kolorowe dni tygodnia

Sygnalizator informujący o pracy własnej, z kolegą/grupą, nauczycielem

Zegar daltoński

Plan dnia

Tablica zadań

a także tablica obowiązków, tablica osiągnięć czy organizator wyjść z klasy.

Moim celem nie jest, a także wykracza poza moje możliwości, opisanie wszystkich tych pomocy. W tym zakresie najlepiej sięgnąć do książki “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” Anny i Roberta Sowińskich. Nie wszystkie też wymienione pomoce daltońskie mają zastosowanie w warunkach domowych. Zainspirowały mnie on jednak do stworzenia kilku pomocy na nasz domowy użytek, które opisałam/opiszę w oddzielnych postach – listę znajdziesz na końcu wpisu.

Rozdział 7 – Aranżacja przestrzeni

W planie daltońskim podobnie jak w pedagogice Marii Montessori bardzo ważnym elementem procesu uczenia się jest otoczenie. W związku z czym jako rodzice także powinniśmy pamiętać, żeby np. zegar, z którego korzystamy z dzieckiem wisiał w taki sposób, żeby dziecko go widziało.

Aranżacja przestrzeni w przedszkolu czy szkole daje dużo większe możliwości niż przestrzeń domowa, ale nadal pozostaje niedoceniona. W planie daltońskim położony jest nacisk na kąciki tematyczne, ale także na wykorzystywanie przestrzeni nie tylko w klasie, ale również poza nią, np. na korytarzu.

Rozdział 8 – Dobre praktyki


Forma książki

Pod względem formy to, co najbardziej spodobało mi się w książce “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński” były infografiki autorstwa Oli Pawlak, które podsumowywały materiał z danego rozdziału/podrozdziału. Każdy rozdział rozpoczynał się z kolei cytatem Helen Parkhurst twórczyni planu daltońskiego, który ze względu na język był nieco trudny, ale oddawał myśl twórczyni systemu.

O autorach

Anna i Robert Sowińscy autorzy “Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński”

Nasze usprawnienia zainspirowane książką

Już dostępne na blogu:

Nauka zegara dla przedszkolaka

Dostępne wkrótce:

  • Instrukcja mycia rąk
  • Poranna i wieczorna checklista dla dzieci i rodziców
  • Jaki dziś dzień? – kalendarz dla przedszkolaka
  • Kupony na słodkości i telewizję

Jeśli chcesz otrzymywać informacje o wpisach z powyższymi pomocami zainspirowanymi planem daltońskim zostaw swojego maila tutaj:

Otrzymuj najnowsze wpisy o książkach, grach i puzzlach oraz pomysły na zabawy dla dzieci jako pierwsza

← Previous post

Next post →

1 Comment

  1. Nie słyszałam o tym wcześniej, człowiek uczy się całe życie.

Dodaj komentarz:

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.